گوتیک یکی از سبک های معروف ادبیه که طرفداران زیادی داره. کتابهای معروف زیادی هم در این ژانر ادبی نوشته شدن. کتابهایی مثل جین ایر، ربکا و فرنکنشتاین در این دسته بندی قرار میگیرن. برای آشنایی بیشتر با ژانر گوتیک میتونی ویدیوی زیر رو ببینی یا ادامه ی متن رو بخونی.
شروع ادبیات گوتیک
در زمان های خیلی خیلی دور یعنی در قرن دوازدهم اصلاح «گوتیک» در رابطه با سبک معماری قرون وسطایی استفاده می شد. ورود این اصطلاح به ادبیات در قرن هجدهم با انتشار رمان قلعه ی اوترانتو به قلم هوراس والپول بود. هوراس در زیر عنوان کتابش نوشته بود: «یک روایت گوتیک» و با این کار که یم شوخی بود می خواست کتابش رو که ماجرایی تخیلی داشت، واقعی و قدیمی جلوه بده. یعنی هاروس در اینجا از واژه ی «گوتیک» به معنی «برگرفته از قرون وسطا» استفاده کرده بود.در این کتاب داستان مرگ، عشق و عناصر فراطبیعی وجود داره و همینها شالوده ی ادبیات گوتیک رو در کارهای نویسندگان بعدی بنا کردند.
ماهیت ادبیات گوتیک
کتابهایی که در این دسته بندی قرار میگیرن، کتابهای تاریکی هستند. وقتی داستان رو می خونیم و پیش میریم، یک حس دلهره ای بهمون القا میشه. البته رمان های گوتیک، رمان های ترسناکی نیستن. توشون اتفاقات ترسناک به شکل رمان های جنایی نمی افته. اما فضاسازی و عناصر به شکلی توی کتاب به کار میرن که اون حس دلهره رو به ما القا میکنن بی اینکه صحنه ی ترسناک خاصی رو به ما نشون بدن. رازآلودگی و ترس دو جزء جدانشدنی از ادبیات گوتیک هستند.
مولفه های ادبیات گوتیک
هر ژانر ادبی با ویژگی ها و عاصر خاصی تعریف میشه. یعنی کتابهایی که اون عناصر رو داشته باشن در اون دسته بندی قرار میگیرن. حالا عناصر ادبیات گوتیک چیا هستن؟ من چندتا از اصلی هاش رو اینجا براتون لیست کردم:
۱- فضاسازی تاریک
مثلا در رمان “قلعه اوترانتو” از هوراس والپول، والپول داستان خود را در یک قلعه قدیمی فضاسازی کرده که گذشته ای رازآلود و مسیرهای زیرزمینی مخفی دارد. این فضاسازی حس تاریک و مبهمی به خواننده القا می کنه.
۲- شخصیت های بیمار
منظور از «بیمار» اینه که این شخصیت ها (چه قهرمان چه ضد قهرمان و چه شخصیت های دیگه ی داستان) عیوبی دارن که لزوما برای خواننده قابل قبول نیست. اونها ممکنه خیلی مستبد باشن. یا خیلی وابسته باشن. معمولا یک ویژگی خاصی در اونها به شکل اغراق شده ای برجسته میشه. مثلا در رمان بلندی های بادگیر این مسئله رو میشه به روشنی درک کرد.
۳- وجود نفرین یا پیشگویی های منفی
مثلا در رمان خانه هفت شیروانی از ناتانیل هائورن ، هائورن داستان خانواده ای رو شرح میده که بخاطر اینکه جد آن ها مردی رو به دار آویخته مورد نفرین قرار گرفتن.
۴- اتفاق های تاریک
معمولا اتفاق هایی که در رمان های گوتیک می افته، اتفاق های تاریکی هستن. معمولا مرگ یا قتل در این کتابها هست. حتی اگر داستان عاشقانه باشه، عشقی هم که وجود داره عشق غیرمعمول و تاریکی هست.
۵- محیط ایزوله
این هم نکته ی جالبیه. داستان های گوتیک معمولا در عمارت ها یا قصرهای قدیمی دور افتاده اتفاق می افتند. منظورم از دورافتاده، ایزوله بودنه. انگار شخصیت های داستان ما در شرایطی قرار میگیرن که از بقیه ی جهان مجزا میشن.
سبک گوتیک عاشقانه
همونطور که اشاره کردم، کتاب های این سبک میتونن ماجراهای عاشقانه هم داشته باشن. در این صورت در دسته ی گوتیک عاشقانه قرار میگیرن. یعنی دسته بندی به شدت مورد علاقه ی خودم. هرچند عاشقانه بودن کتاب، چیزی از رازآلود بودن و دلهره داشتنش کم نمیکنه. عشقی که ما در این کتابها می بینیم، از اون عشق های شاد و خوشحال و پرانرژی که بهشون عادت داریم نیست. بلکه عشق هم تاریکه. دو تا از معروف ترین رمان های سبک گوتیک عاشقانه، جین ایر و ربکا هستند.
معرفی کتاب در ژانر گوتیک
برای دیدن یک لیست کامل از کتابهای پیشنهادی من در همه ی زمینه ها، صفحه ی پیشنهاد کتاب رو ببینید.
- قلعه ی اوترانتو (اولین رمان نوشته شده در این سبک)
- بلندی های بادگیر اثر امیلی برونته ترجمه رضا رضایی
- دراکولا اثر برام استوکر
- فرانکنشتاین از مری شلی
- جین ایر اثر شارلوت برونته ترجمه رضا رضایی
- ربکا اثر دفنی دو موریه
منابع
The top 10 elements of Gothic literature
Romantic and Gothic literature
ادبیات گوتیک چیست؟ ۱۰ مولفه ی اصلی ادبیات گوتیک